Bong gân, trật khớp là những chấn thương thường gặp trong đời sống hàng ngày hoặc khi tham gia thể thao, gây đau nhức, sưng tấy và hạn chế vận động. Việc sơ cứu bong gân và xử lý trật khớp đúng cách không chỉ giúp giảm đau nhanh mà còn hạn chế nguy cơ tổn thương nặng hơn hoặc biến chứng khớp lâu dài. Nhiều người thường chủ quan hoặc áp dụng các phương pháp sai lầm, khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng. Trong bài viết dưới đây, Phòng khám 125 Thái Thịnh - Thai Thinh Medic sẽ cùng bạn tìm hiểu cách xử lý bong gân, trật khớp nhanh chóng, an toàn, tránh biến chứng.

Dấu hiệu nhận biết của bong gân, trật khớp

Triệu chứng bong gân

• Đau cấp tính ngay sau chấn thương: Bong gân thường xảy ra khi khớp bị căng hoặc xoay quá mức, gây đau tức thời tại vị trí dây chằng bị tổn thương. Cường độ đau có thể từ nhẹ đến vừa, tùy vào mức độ giãn hay rách của dây chằng.
• Sưng và bầm tím: Sau vài giờ, vùng khớp bị bong gân thường sưng lên, có thể kèm theo bầm tím do xuất huyết dưới da. Sưng tấy làm khớp khó cử động, khiến người bệnh cảm giác nặng nề.
• Hạn chế vận động: Dây chằng bị kéo giãn làm khớp mất ổn định tạm thời, khiến các động tác gập, duỗi hoặc xoay khớp bị hạn chế. Người bệnh thường gặp khó khăn khi đi lại hoặc cầm nắm đồ vật.
• Cảm giác lỏng khớp nhẹ: Một số trường hợp bong gân nhẹ có thể cảm giác khớp không chắc chắn, nhưng không biến dạng rõ rệt. Đây là dấu hiệu cảnh báo cần nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách.
• Cảm giác nóng hoặc căng: Tại vùng bong gân, người bệnh có thể cảm thấy nóng, căng hoặc hơi nhức nhói khi chạm vào. Đây là phản ứng viêm bình thường sau chấn thương.

Triệu chứng trật khớp

• Đau dữ dội và đột ngột: Trật khớp xảy ra khi xương lệch hoàn toàn khỏi vị trí khớp, gây đau nhói mạnh, đôi khi khiến người bệnh không thể di chuyển hoặc cử động khớp.
• Biến dạng khớp rõ ràng: Khác với bong gân, trật khớp thường đi kèm biến dạng rõ, khớp mất hình dạng bình thường, có thể lồi, lõm hoặc lệch hẳn. Đây là dấu hiệu nguy hiểm cần can thiệp y tế ngay.
• Sưng và bầm tím nhanh: Vùng khớp trật thường sưng nhanh, kèm bầm tím do rách mạch máu quanh khớp. Sưng tấy khiến khớp cứng và khó di chuyển.
• Hạn chế vận động hoàn toàn: Người bệnh gần như không thể gập, duỗi hoặc xoay khớp do đau dữ dội và mất ổn định khớp. Cử động mạnh có thể gây thêm tổn thương dây chằng, cơ và mạch máu.
• Cảm giác tê hoặc ngứa ran: Trật khớp đôi khi gây chèn ép thần kinh xung quanh, dẫn đến tê, ngứa ran hoặc mất cảm giác nhẹ ở chi. Đây là dấu hiệu cảnh báo cần xử lý y tế khẩn cấp.

Cách xử lý bong gân, trật khớp nhanh chóng, an toàn, tránh biến chứng

Nguyên tắc RICE/PRICE khi sơ cứu bong gân và trật khớp

• Rest (Nghỉ ngơi): Ngay sau khi xảy ra chấn thương, cần hạn chế tối đa vận động khớp bị bong gân hoặc trật khớp. Hạn chế vận động để giảm đau, có thể dùng nạng, gậy hoặc nẹp vải nếu chấn thương nhẹ. Trường hợp sau chấn thương các cử động thông thường bị giới hạn, nên để vùng tổn thương được nghỉ ngơi hoàn toàn bằng cách nẹp cố định qua hai khớp bằng bất cứ vật gì dài và chắc

Lưu ý: không nắn, bẻ, chỉnh sửa nơi bị đau để cố đưa về vị trí bình thường hoặc lặp đi lặp lại các cử động mặc dù khó khăn, sẽ gây đau và làm tổn thương khớp, cơ, dây chằng, dây thần kinh hoặc các mạch máu ở xung quanh nặng hơn

• Ice (Chườm lạnh): Để giảm đau và sưng phù, nên dùng thuốc xịt giảm đau và các túi chườm lạnh nhanh. Bạn có thể lấy đá lạnh cho vào túi nilon rồi dùng khăn bọc lại chườm để tránh tê cóng. Trong 24 - 48 giờ đầu, nên chườm đá khoảng 3 lần, mỗi lần từ 20 đến 30 phút. Đặc biệt là không thoa dầu nóng hoặc dùng nhiệt trong 24 giờ đầu vì có thể làm sưng, bầm nhiều hơn
• Compress (Băng ép): Dùng băng đàn hồi quấn quanh khớp bị thương để cố định và giảm sưng. Không quấn quá chặt để tránh cản trở tuần hoàn. Kiểm tra màu sắc và nhiệt độ đầu chi thường xuyên.
• Elevation (Kê cao): Nâng khớp bị chấn thương cao hơn tim khi nghỉ ngơi hoặc ngủ, giúp giảm sưng và tăng lưu thông máu quanh khớp.
• Protection (Bảo vệ khớp): Nếu cần đi lại hoặc sinh hoạt nhẹ, có thể dùng nẹp, băng cố định hoặc gậy chống để bảo vệ khớp và tránh tái chấn thương.

Lưu ý: Áp dụng đúng nguyên tắc RICE/PRICE sẽ giúp giảm đau nhanh, hạn chế tổn thương, tăng khả năng hồi phục và phòng tránh biến chứng khớp về sau.

Những sai lầm thường gặp khi tự xử lý bong gân, trật khớp

• Tự nắn hoặc kéo khớp: Nhiều người cố gắng nắn trật khớp tại nhà, nhưng đây là hành động nguy hiểm có thể gây tổn thương dây chằng, gân, mạch máu và thần kinh xung quanh.
• Dùng nhiệt nóng hoặc rượu, cao, thuốc dân gian: Xoa bóp bằng rượu, cao hoặc thuốc lá để giảm đau có thể làm tăng sưng, viêm, chậm hồi phục và gây bầm tím nhiều hơn.
• Băng ép quá chặt hoặc quá lỏng: Quấn băng quá chặt có thể gây thiếu máu đầu chi, trong khi quấn quá lỏng không cố định được khớp, làm tổn thương thêm.
• Không nghỉ ngơi đúng cách: Vận động quá sớm, chạy nhảy, nâng vật nặng có thể làm tình trạng bong gân, trật khớp nặng hơn, kéo dài thời gian hồi phục.
• Chủ quan với dấu hiệu nặng: Một số người bỏ qua đau dữ dội, biến dạng khớp hoặc tê bì, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí cần phẫu thuật.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

• Đau dữ dội hoặc kéo dài: Nếu cơn đau không giảm sau 24–48 giờ sơ cứu tại nhà, cần thăm khám chuyên khoa để đánh giá mức độ tổn thương.
• Biến dạng khớp rõ ràng: Trật khớp thường làm khớp lệch, mất hình dạng bình thường; tuyệt đối không tự nắn, cần đến bác sĩ chỉnh hình ngay.
• Sưng nặng, bầm tím lan rộng: Sưng nhiều kèm bầm tím lớn có thể do rách mạch máu hoặc bong gân nặng, cần chẩn đoán bằng hình ảnh.
• Tê hoặc mất cảm giác đầu chi: Dấu hiệu thần kinh bị chèn ép, cần cấp cứu kịp thời để tránh tổn thương vĩnh viễn.
• Khớp mất ổn định hoặc không cử động được: Khi dây chằng bị rách hoàn toàn hoặc trật khớp nặng, chỉ bác sĩ mới có thể cố định hoặc nẹp đúng cách.

Sơ cứu đúng cách

Những điều cần lưu ý để phục hồi nhanh chóng sau chấn thương

Sau khi đã thực hiện sơ cứu bong gân và xử lý trật khớp đúng cách, bước tiếp theo quan trọng là phục hồi chức năng khớp để đảm bảo vận động bình thường, tránh cứng khớp và giảm nguy cơ tái chấn thương. Dưới đây là các bước phục hồi hiệu quả:

• Bắt đầu với các bài tập nhẹ nhàng: Khi cơn đau đã giảm và sưng đã ổn định, người bệnh nên thực hiện các bài tập nhẹ như gập, duỗi khớp từ từ hoặc xoay khớp nhẹ. Mục tiêu là duy trì tầm vận động và giảm hiện tượng cứng khớp.
• Tăng cường cơ quanh khớp: Các bài tập tăng sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp giúp cải thiện độ ổn định và bảo vệ dây chằng, ngăn ngừa bong gân hoặc trật khớp tái phát. Ví dụ: nâng chân hoặc tay nhẹ với trọng lượng nhỏ, tập với dây đàn hồi hoặc bóng y tế.
• Kết hợp vật lý trị liệu nếu cần: Trong các trường hợp bong gân hoặc trật khớp nặng, bác sĩ có thể hướng dẫn các bài vật lý trị liệu chuyên sâu, giúp hồi phục nhanh và đúng cách.
• Lưu ý khi tập luyện: Không tập quá sức, dừng ngay nếu đau hoặc sưng trở lại. Thời gian nghỉ ngơi hợp lý giữa các buổi tập rất quan trọng để dây chằng và cơ hồi phục.
• Theo dõi tiến trình phục hồi: Ghi lại mức độ đau, tầm vận động và sức mạnh khớp để điều chỉnh cường độ tập phù hợp. Thăm khám lại nếu khớp vẫn yếu, đau kéo dài hoặc xuất hiện biến chứng.

Câu hỏi thường gặp khi bị bong gân, trật khớp

Bong gân bao lâu thì khỏi?

Thời gian hồi phục phụ thuộc vào mức độ bong gân:

• Bong gân nhẹ (giãn dây chằng nhẹ) thường hồi phục trong 7–14 ngày nếu được nghỉ ngơi, chườm lạnh và băng ép đúng cách.
• Bong gân vừa hoặc nặng (rách một phần dây chằng) có thể cần 3–6 tuần để khớp trở lại vận động bình thường.

Trật khớp có nguy hiểm không?

• Trật khớp là tình trạng xương lệch hoàn toàn khỏi vị trí khớp, có thể gây đau dữ dội, biến dạng khớp và hạn chế vận động.
• Nếu không xử lý đúng cách, trật khớp có thể dẫn đến tổn thương dây chằng, cơ và thần kinh, thậm chí làm khớp yếu vĩnh viễn.
• Hãy đến bác sĩ hoặc phòng cấp cứu để nắn khớp an toàn và cố định đúng phương pháp.

Có nên tập phục hồi ngay sau bong gân?

• Không nên vận động mạnh ngay sau chấn thương. Trước tiên, cần nghỉ ngơi và giảm sưng bằng chườm lạnh và băng ép.
• Khi đau giảm, có thể bắt đầu bài tập phục hồi nhẹ nhàng để duy trì tầm vận động và tăng cường cơ xung quanh khớp.
• Tăng dần cường độ tập theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu, tránh tập quá sức để phòng biến chứng.

Có thể tập các bài vật lý trị liệu phù hợp để tình trạng bong gân, trật khớp nhanh phục hồi

Làm sao để giảm sưng và đau nhanh tại nhà?

• Áp dụng chườm lạnh 15–20 phút mỗi 2–3 giờ trong 24–48 giờ đầu.
• Băng ép và kê cao khớp giúp giảm sưng.
• Nghỉ ngơi và tránh vận động khớp quá mức.
• Tránh xoa bóp bằng rượu, thuốc nóng hoặc cao dán, vì có thể làm tình trạng sưng và bầm nặng hơn.

Khi nào cần đi khám ngay?

• Biến dạng khớp, đau dữ dội, tê hoặc mất cảm giác đầu chi.
• Sưng nặng hoặc bầm tím lan rộng, khớp mất ổn định hoàn toàn.
• Triệu chứng không cải thiện sau 24–48 giờ sơ cứu tại nhà.

Bong gân và trật khớp là chấn thương thường gặp nhưng nếu sơ cứu bong gân, xử lý trật khớp đúng cách tại nhà, bạn có thể giảm đau nhanh, hạn chế sưng và ngăn ngừa biến chứng khớp. Áp dụng nguyên tắc RICE, tránh các sai lầm phổ biến, đồng thời theo dõi triệu chứng để biết khi nào cần đến bác sĩ là bước quan trọng để bảo vệ khớp. Tại Phòng khám 125 Thái Thịnh - Thai Thinh Medic, chuyên khoa xương khớp với đội ngũ bác sĩ uy tín và những thiết bị y tế hiện đại, cung cấp đầy đủ các dịch vụ cận lâm sàng...Phòng khám cung cấp các dịch vụ chất lượng:

• Khâu vết thương phần mềm
• Nắn trật khớp, tháo dịch khớp
• Trích, tháo, dẫn lưu ổ viêm (áp xe)
• Bó bột, nẹp bột
• Cắt u các vị trí
• Nong hẹp bao quy đầu

Tư vấn dịch vụ 24/7: Hotline 0972 88 1125