Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, dễ bùng phát vào mùa mưa và có thể gây ra biến chứng nguy hiểm nếu người bệnh không được chăm sóc đúng cách. Sốt xuất huyết được chia làm 3 mức độ, gồm nhẹ, có dấu hiệu cảnh báo và nặng. Có rất nhiều sai lầm khiến bệnh sốt xuất huyết diễn biến nguy hiểm, làm tăng nguy cơ sốc, xuất huyết nội và suy đa cơ quan. Không ít người bệnh chủ quan trước dấu hiệu cảnh báo, tự điều trị tại nhà bằng thuốc hạ sốt không phù hợp hoặc bù nước sai cách, khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng. Dù mức độ nhẹ có thể được chỉ định theo dõi tại nhà, người bệnh vẫn cần đi khám để được chẩn đoán và theo dõi bởi có thể tiến triển từ mức độ nhẹ sang nặng. Sốt xuất huyết ở mức độ nặng có thể gây ra biến chứng nặng, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện kịp thời. Hãy cùng Phòng khám 125 Thái Thịnh tìm hiểu chi tiết những điều cần lưu ý chăm sóc người bệnh bị sốt xuất huyết để phòng ngừa biến chứng và bảo vệ sức khỏe.

Triệu chứng sốt xuất huyết

Tùy vào giai đoạn và mức độ bệnh, những triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết sẽ khác nhau.

Thể nhẹ:

• Sốt cao đột ngột 39 – 40 độ C; sốt có thể kéo dài 4 – 7 ngày và rất khó hạ sốt;
• Đau đầu dữ dội ở vùng trán, sau nhãn cầu; đau nhức khớp và cơ
• Buồn nôn và nôn
• Nổi mẩn đỏ, phát ban.

Thể nặng: 

Người bệnh có những dấu hiệu trên kèm các dấu hiệu sau:

• Dấu hiệu xuất huyết: chấm xuất huyết ngoài da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, vết bầm tím, nôn ra máu, đi ngoài phân đen;
• Dấu hiệu cảnh báo như mệt mỏi, li bì, đau bụng nhiều, nôn nhiều, chân tay lạnh, người vật vã, hốt hoảng , nếu không được cấp cứu và điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

Sốt xuất huyết do muỗi vằn

Vì sao bệnh sốt xuất huyết lại nguy hiểm?

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, có thể gây thành dịch. Virus Dengue xâm nhập từ người bệnh sang người lành thông qua vết muỗi đốt từ muỗi vằn truyền bệnh trong đó chủ yếu là do Aedes aegypti.

Bệnh xảy ra quanh năm nhưng thường bùng phát thành dịch lớn vào mùa mưa, nhất là vào các tháng 7, 8, 9, 10. Bệnh sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra với 4 type gây bệnh được ký hiệu là D1, D2, D3, D4. Cả 4 type gây bệnh này đều gặp ở Việt Nam và luân phiên gây dịch. Do miễn dịch được tạo thành sau khi mắc bệnh chỉ có tính đặc hiệu đối với từng týp cho nên chúng ta có thể mắc bệnh sốt xuất huyết lần thứ 2 hoặc thứ 3 bởi những tuýp khác nhau.

Sốt xuất huyết trở nên nguy hiểm không chỉ vì virus Dengue gây tổn thương trực tiếp, mà còn do hàng loạt phản ứng miễn dịch quá mức trong cơ thể. Khi virus làm tăng tính thấm thành mạch, huyết tương thoát ra ngoài, người bệnh có thể rơi vào sốc giảm thể tích, suy tuần hoàn và xuất huyết nghiêm trọng. Mức độ nguy hiểm tăng cao ở giai đoạn từ ngày thứ 3–6 của bệnh, khi triệu chứng sốt bắt đầu giảm nhưng biến chứng lại xuất hiện âm thầm.

Sốt xuất huyết rất nguy hiểm vì:

• Tăng tính thấm thành mạch làm huyết tương thoát ra ngoài, gây cô đặc máu, tụt huyết áp, dễ dẫn đến sốc Dengue.
• Rối loạn đông máu, khi tiểu cầu giảm nhanh khiến bệnh nhân dễ chảy máu mũi, chân răng, xuất huyết nội.
• Tổn thương cơ quan do virus và phản ứng miễn dịch có thể ảnh hưởng gan, tim, não, gây viêm gan, tràn dịch màng phổi, tràn dịch ổ bụng.
• Nhiễm trùng chồng nhiễm, sức đề kháng suy giảm làm cơ thể dễ bị các bệnh khác tấn công, tăng nguy cơ biến chứng.

Giai đoạn bệnh dễ biến chứng nặng

Sốt xuất huyết thường trở nặng nhất trong giai đoạn từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 6 của bệnh. Đây là giai đoạn dễ xảy ra biến chứng nguy hiểm. Người bệnh bắt đầu giảm sốt, khiến nhiều người chủ quan tưởng bệnh đã thuyên giảm.

Tuy nhiên, chính lúc này huyết tương bắt đầu thoát mạnh khỏi lòng mạch, tiểu cầu giảm sâu và các biến chứng nguy hiểm dễ xuất hiện nhanh chóng trong vài giờ. Vì vậy, việc theo dõi sát sao trong giai đoạn này là yếu tố quyết định để ngăn ngừa sốc Dengue và xuất huyết nội đe dọa tính mạng.

Dấu hiệu cho thấy bệnh đang bước vào giai đoạn nặng:

• Hết sốt nhưng người mệt nhiều hơn, vật vã, bứt rứt.
• Đau bụng vùng gan, đau hạ sườn phải hoặc đau bụng dữ dội.
• Nôn ói liên tục, không ăn uống được, dễ mất nước.
• Chảy máu bất thường như chảy máu cam, chảy máu chân răng, kinh nguyệt kéo dài, xuất huyết dưới da.
• Tay chân lạnh, da ẩm, mạch nhanh, huyết áp kẹt, dấu hiệu cảnh báo sốc Dengue.
• Tiểu ít, nước tiểu sẫm màu do giảm tưới máu thận.

Đọc thêm: Sốt xuất huyết ở trẻ và những điều cha mẹ cần lưu ý

 Hội chứng sốc Dengue

Virus Dengue gây tổn thương thành mạch và rối loạn đông máu, khiến dịch thoát ra ngoài lòng mạch. Khi lượng dịch thoát ra nhiều, cơ thể không đủ máu nuôi các cơ quan quan trọng, dẫn đến sốc, suy đa cơ quan, thậm chí tử vong.

Dấu hiệu nhận biết sớm hội chứng Dengue bạn cần chú ý, đó là:

• Tay chân lạnh, da ẩm, nổi bông.
• Vật vã, bứt rứt hoặc li bì.
• Mạch nhanh, nhỏ khó bắt; huyết áp tụt hoặc không đo được.
• Tiểu ít.
• Đau bụng vùng gan, nôn nhiều.

Hội chứng Dengue có thể gây biến chứng nguy hiểm như:

• Suy hô hấp cấp do thoát dịch vào phổi.
• Suy thận cấp vì giảm tưới máu kéo dài.
• Rối loạn đông máu dẫn đến xuất huyết nội tạng, chảy máu cam, nôn ra máu, đi ngoài phân đen.
• Suy tuần hoàn, ngừng tim.
• Tổn thương gan nặng, men gan tăng rất cao.
• Suy đa cơ quan: tim, gan, thận cùng lúc suy giảm chức năng.

Hội chứng sốc Dengue là biến chứng nặng và có thể xảy ra ở cả trẻ em lẫn người lớn. Vì vậy, khi thấy người bệnh có dấu hiệu bất thường vào ngày thứ 3–5 của bệnh, hãy đưa đến cơ sở y tế ngay để được theo dõi và xử trí kịp thời.

Hội chứng Dengue gây ra những biến chứng nguy hiểm

TOP 6 sai lầm khiến bệnh sốt xuất huyết diễn biến nguy hiểm

Chủ quan không đi khám bệnh

Sốt xuất huyết được chia thành 3 mức độ: nhẹ, nặng, có dấu hiệu cảnh báo và sốc Dengue. Mặc dù mức độ nhẹ có thể được chỉ định theo dõi tại nhà nhưng người bệnh vẫn cần đi khám để được chẩn đoán và theo dõi vì bệnh có thể tiến triển từ mức độ nhẹ sang nặng. Đối với sốt xuất huyết ở mức độ nặng có thể gây ra biến chứng nặng như xuất huyết nội tạng, tổn thương não, tổn thương gan thận, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện kịp thời.

Hiểu nhầm hết sốt là khỏi bệnh

Sự thực là sau giai đoạn sốt cao lại chính là GIAI ĐOẠN NGUY HIỂM nhất của bệnh. Sau 2-7 ngày, phần lớn người bệnh đã hết sốt và cảm thấy dễ chịu hơn nhưng đây lại là giai đoạn tiểu cầu giảm nặng và thoát huyết tương. Triệu chứng bắt đầu nhận rõ như: xuất huyết dưới da, chảy máu cam,… Tùy vào mức độ cũng như biến chứng của bệnh có thể dẫn đến chảy máu nội tạng, tràn dịch màng phổi, xuất huyết tiêu hóa, sốc dengue, thậm chí tử vong. Chính vì vậy, đây là giai đoạn cần được bác sĩ theo dõi sát sao và bệnh nhân cần được nghỉ ngơi tuyệt đối, hạn chế vận động nặng, đi lại nhiều.

Chủ quan vì nghĩ chỉ mắc bệnh 1 lần trong đời

Bệnh sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra với 4 túyp, ký hiệu là D1, D2, D3, D4. vì vậy có thể hiểu rằng: một người có thể mắc sốt xuất huyết 4 lần trong đời với 4 tuýp virus khác nhau.

Tự ý dùng thuốc hạ sốt và giảm đau sai cách

Nhiều người bệnh tự mua thuốc mà không có hướng dẫn từ bác sĩ, đặc biệt là aspirin hoặc ibuprofen. Các loại thuốc này làm rối loạn đông máu, gia tăng nguy cơ xuất huyết.

• Tăng nguy cơ chảy máu cam, chảy máu răng lợi
• Dễ gây xuất huyết tiêu hoá, nôn ra máu, đi ngoài phân đen
• Làm bệnh trở nặng trong thời gian ngắn

Tự ý sử dụng thuốc hạ sốt và kháng sinh tại nhà

Tự ý dùng kháng sinh khi mắc sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là bệnh do virus Dengue, vì vậy kháng sinh hoàn toàn không có tác dụng. Việc lạm dụng kháng sinh vừa không giúp khỏi bệnh, vừa gây tác dụng phụ. Điều này gây ra:

• Rối loạn tiêu hoá, tiêu chảy
• Kháng kháng sinh, khó điều trị các nhiễm khuẩn sau đó
• Tăng gánh nặng cho gan, đây là cơ quan vốn đã bị tổn thương khi mắc bệnh

Uống quá ít nước hoặc kiêng uống nước màu

Một số người sợ tiêu chảy hoặc tin vào mẹo kiêng nước màu đỏ, cam… khiến cơ thể thiếu dịch. Trong khi đó, bù dịch đúng cách là yếu tố quan trọng để phòng biến chứng. Khiến:

• Tăng nguy cơ cô đặc máu, dễ sốc
• Mệt mỏi, khô môi, tiểu ít
• Chậm hồi phục, kéo dài thời gian bệnh

Cách để giảm nguy cơ biến chứng khi bị sốt xuất huyết

Để hạn chế tối đa nguy cơ sốt xuất huyết diễn biến nặng, người bệnh cần tuân thủ theo các hướng dẫn theo dõi và chăm sóc khoa học. Những biện pháp dưới đây giúp ổn định thể trạng, giảm nguy cơ sốc, hạn chế xuất huyết và phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo.

• Theo dõi nhiệt độ và triệu chứng 24/24 trong giai đoạn nguy hiểm. Đo nhiệt độ 2–3 giờ/lần
• Quan sát dấu hiệu cảnh báo: đau bụng dữ dội, nôn nhiều, chảy máu, lừ đừ, tay chân lạnh
• Ghi lại triệu chứng để báo bác sĩ kịp thời
• Bù dịch đúng cách và đầy đủ bằng cách uống 2- 3 lít nước mỗi ngày, ưu tiên bổ sung oresol, nước dừa, nước canh, nước lọc. Nên uống từng ngụm nhỏ, chia nhiều lần để tránh nôn
• Dùng thuốc đúng theo chỉ định bác sĩ, chỉ dùng thuốc hạ sốt đúng liều, không sử dụng aspirin, ibuprofen. Không tự ý dùng kháng sinh, thuốc giảm đau mạnh
• Nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc, hạn chế vận động và theo dõi lượng nước tiểu, số lần đi và màu của nước tiểu.
• Dinh dưỡng hợp lý để hỗ trợ hồi phục, bổ sung thức ăn mềm, dễ tiêu như cháo, súp, trái cây, tránh đồ cay nóng, dầu mỡ, đồ có cồn,...
• Tái khám hoặc nhập viện khi có dấu hiệu cảnh báo như đau bụng dữ dội, nôn nhiều, chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết dưới da,...

Theo dõi nhiệt độ 2- 3 giờ/lần

Câu hỏi thường gặp khi bị sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết bao lâu thì nguy hiểm?

Giai đoạn nguy hiểm thường rơi vào ngày 3–7 của bệnh, khi người bệnh bắt đầu hạ sốt nhưng tình trạng mạch, huyết áp, cô đặc máu có thể diễn biến nặng hơn. Đây là thời điểm dễ xảy ra sốc Dengue và xuất huyết.

Có nên chườm lạnh khi sốt xuất huyết không?

Có. Chườm lạnh giúp hạ nhiệt an toàn. Tuy nhiên chỉ nên chườm ở nách, bẹn, trán; không dùng nước quá lạnh hoặc ngâm nước đá.

Có được dùng ibuprofen hay aspirin khi bị sốt xuất huyết?

Không. Hai loại thuốc này làm tăng nguy cơ xuất huyết. Người bệnh chỉ nên dùng paracetamol theo hướng dẫn bác sĩ.

Sốt xuất huyết có lây không?

Không lây trực tiếp từ người sang người, nhưng lây qua muỗi Aedes. Muỗi hút máu người bệnh và truyền virus sang người khỏe mạnh.

Sốt xuất huyết không lây trực tiếp từ người qua người

Khi nào cần đi viện ngay?

• Đau bụng nhiều, nôn ói liên tục
• Chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết dưới da
• Tay chân lạnh, mệt lả, khó thở
• Tiểu ít, khát nhiều bất thường
• Lơ mơ, vật vã, không tỉnh táo

Có nên truyền dịch tại nhà không?

Không. Việc truyền dịch phải được chỉ định và theo dõi tại cơ sở y tế, vì truyền sai tốc độ có thể gây phù phổi cấp hoặc làm bệnh nặng hơn.

Bị sốt xuất huyết có nên ăn đồ tanh hoặc uống nước cam?

Nên ăn uống bình thường, ưu tiên thức ăn mềm, dễ tiêu. Nước cam, chanh, trái cây giàu vitamin C rất tốt. Không kiêng tanh, nhưng tránh đồ chiên rán, cay nóng.

Xem thêm: Cảnh báo các giai đoạn nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ 

Trẻ bị sốt xuất huyết có tắm được không?

Có. Trẻ vẫn có thể tắm nhanh bằng nước ấm để tránh nhiễm trùng da, nhưng không tắm nước lạnh.

Trên đây là những sai lầm khiến bệnh sốt xuất huyết diễn biến nguy hiểm. Khi có những triệu chứng, biểu hiện nghi ngờ sốt xuất huyết, tốt nhất các bạn nên đi thăm khám đề xác định nguyên nhân chính xác và có hướng điều trị kịp thời. Tránh các biến chứng nguy hiểm.