Cúm là một trong những bệnh lý cấp tính đường hô hấp, xuất hiện nhiều khi giao mùa, đặc biệt là vào mùa lạnh. Tuy nhiên, nhiều người vẫn băn khoăn tiêm vắc xin cúm có cần thiết không, tiêm cho những đối tượng nào an toàn và hiệu quả? Thực tế cho thấy, tiêm phòng cúm không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn hạn chế được những biến chứng nguy hiểm, nhất là với phụ nữ trong giai đoạn mang thai, người già và trẻ nhỏ. Trong bài viết này, Phòng khám 125 Thái Thịnh- Thai Thinh Medic sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết tác dụng, lợi ích và thời điểm lý tưởng để tiêm vắc xin phòng cúm hiệu quả.

Những điều bạn cần biết về bệnh cúm

Cúm là một bệnh nhiễm trùng cấp tính ở đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra, thường xuất hiện theo mùa và có khả năng lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp, không khí hoặc dịch tiết của bệnh nhân cúm khi tiếp xúc gần. Mặc dù đa số các ca bệnh cúm nhẹ có thể tự khỏi nhưng vẫn có thể xảy ra nhiều nguy cơ biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở người già, trẻ nhỏ, phụ nữ có thai và người mắc các bệnh mãn tính.

Với biểu hiện sốt, ớn lạnh, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng và ho, bệnh có thể kèm theo các triệu chứng về đường tiêu hóa như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Các loại cúm phổ biến hiện nay bao gồm:

• Cúm mùa do các chủng virus cúm A, cúm B xảy ra hàng năm.
• Cúm A/H1N1, A/H3N2, Cúm B: Là những biến thể phổ biến gây dịch.
• Cúm gia cầm (H5N1, H7N9): Hiếm gặp nhưng có thể gây bệnh nặng

Các chủng virus cúm liên tục biến đổi, tạo ra những thách thức mới cho việc phòng ngừa và điều trị.

Biến chứng nguy hiểm do cúm gây ra

Virus cúm tấn công hệ hô hấp, gây viêm nhiễm đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới. Khi hệ miễn dịch suy yếu, virus có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể.

Nếu bệnh cúm không được điều trị đúng và kịp thời, bệnh có thể diễn tiến nặng với các biến chứng như:

• Viêm phổi: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh cúm. Viêm phổi khiến phổi bị viêm, gây ra tình trạng khó thở, đau tức ngực và có thể dẫn tới suy hô hấp.
• Nhiễm trùng tai gây ra viêm tai giữa, đây là một trong những biến chứng thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ. Tình trạng viêm tai giữa xảy ra đột ngột, gây sưng tấy, dịch nhầy bị ứ đọng bên trong tai dẫn đến sốt và đau tai, trường hợp nặng có thể ảnh hưởng đến thính giác.
• Viêm xoang: Cúm có thể gây ra viêm xoang, với các triệu chứng nghẹt mũi, chảy mũi mủ, đau đầu.
• Viêm cơ tim: Virus cúm có thể tấn công và làm tổn thương cơ tim, gây ra các vấn đề về tim.
• Viêm não: Đây là biến chứng khá hiếm gặp tuy nhiên khá nghiêm trọng do nó gây ra những triệu chứng như sốt cao, co giật, hôn mê.

Viêm phổi là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh cúm

Vắc xin cúm là gì? Nguyên lý hoạt động của vắc xin cúm

Vắc xin cúm là chế phẩm sinh học giúp cơ thể tạo ra miễn dịch chủ động chống lại virus cúm. Vắc xin có thể chứa virus đã bất hoạt hoặc thành phần kháng nguyên của virus, hoàn toàn không gây bệnh cúm thật. Mục đích tiêm vắc xin là giúp hệ miễn dịch “nhận diện” và sẵn sàng tiêu diệt virus khi có sự xâm nhập thực sự.

Nguyên lý hoạt động của vắc xin cúm:

• Kích hoạt hệ miễn dịch nhờ các kháng nguyên protein của virus cúm được đưa vào cơ thể. Hệ miễn dịch nhận biết đây là các tác nhân lạ và bắt đầu sản sinh kháng thể đặc hiệu chống lại virus.
• Tạo trí nhớ miễn dịch, sau khi tiêm, cơ thể ghi nhớ cấu trúc của virus cúm. Nếu virus thật xâm nhập, hệ miễn dịch phản ứng nhanh chóng, trung hòa virus trước khi chúng gây bệnh.
• Giảm nguy cơ mắc và mức độ nghiêm trọng. Ở người đã tiêm vắc xin dù nhiễm cúm vẫn thường chỉ biểu hiện nhẹ, giảm đáng kể nguy cơ biến chứng như viêm phổi, viêm phế quản, viêm tai giữa.
• Tiêm nhắc lại hàng năm vì virus cúm có khả năng biến đổi liên tục (đột biến kháng nguyên). Vì vậy, vắc xin cúm được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cập nhật công thức mỗi năm để phù hợp với chủng virus lưu hành mới nhất.
• Tạo miễn dịch cộng đồng, khi nhiều người trong cộng đồng được tiêm, virus cúm khó lây lan, từ đó bảo vệ cả những người chưa đủ điều kiện tiêm như trẻ sơ sinh hoặc người suy giảm miễn dịch.

Tiêm vắc xin cúm có cần thiết không?

Vắc xin cúm là công cụ phòng bệnh cúm hiệu quả nhất hiện nay. Sử dụng vắc xin cúm giúp phòng ngừa hiệu quả nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng không mong muốn. Tiêm vắc xin cúm không chỉ bảo vệ bản thân mà còn giúp bảo vệ cộng đồng khỏi sự lây lan của virus cúm.

Vắc xin cúm chứa các kháng nguyên virus cúm bất hoạt, khi tiêm vào cơ thể sẽ kích thích hệ thống miễn dịch sản sinh kháng thể đặc hiệu. Kháng thể này sẽ gắn kết với các kháng nguyên trên bề mặt virus cúm, tạo thành phức hợp kháng nguyên, kháng thể, trung hòa và bao phủ virus, giúp tế bào thực bào dễ dàng nhận biết và tiêu diệt virus, giúp cơ thể bảo vệ chống lại các lần nhiễm virus cúm sau.

• Vắc xin cúm giúp giảm 40–60% nguy cơ mắc bệnh cúm có triệu chứng ở người đã tiêm chủng đầy đủ, đặc biệt trong các mùa dịch lớn.
• Người tiêm vắc xin cúm có khả năng giảm tới 82% nguy cơ nhập viện do cúm nặng hoặc biến chứng như viêm phổi, suy hô hấp.
• Phụ nữ mang thai, người cao tuổi, trẻ nhỏ và người có bệnh nền gồm tim mạch, tiểu đường, hen phế quản,... là nhóm dễ bị cúm biến chứng nặng. Tiêm vắc xin giúp giảm tỷ lệ tử vong và sinh non ở mẹ bầu, đồng thời truyền miễn dịch thụ động cho trẻ sơ sinh trong 6 tháng đầu đời.
• Khi tỷ lệ bao phủ tiêm vắc xin cao, virus cúm khó lây truyền, từ đó hình thành miễn dịch cộng đồng, giúp bảo vệ cả những người chưa thể tiêm.
• Tiêm chủng cúm định kỳ giúp giảm đáng kể chi phí điều trị, giảm số ca nghỉ làm, nghỉ học do cúm mỗi năm.

Viêm cơ tim có thể gây suy tim

Ai nên tiêm vắc xin cúm và ai không nên tiêm?

Đối tượng nên tiêm vắc xin cúm

Tiêm vắc xin cúm được khuyến cáo cho hầu hết mọi người trên 6 tháng tuổi, đặc biệt là những nhóm có nguy cơ cao bị biến chứng nặng do cúm.

• Phụ nữ mang thai, tiêm vắc xin phòng cúm không chỉ giúp bảo vệ mẹ mà còn truyền kháng thể cho thai nhi, giảm nguy cơ mắc cúm ở trẻ sơ sinh.
• Người cao tuổi trên 60 tuổi có hệ miễn dịch suy yếu khiến nhóm tuổi này dễ mắc cúm và gặp biến chứng như viêm phổi, suy hô hấp.
• Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi là nhóm có nguy cơ nhập viện do cúm cao, đặc biệt là trẻ có tiền sử bệnh phổi hoặc hen.
• Người có bệnh mạn tính như mắc tiểu đường, tim mạch, COPD, bệnh gan, thận... nên tiêm để hạn chế diễn biến nặng nếu mắc cúm.
• Nhân viên y tế, giáo viên, người làm việc trong môi trường đông người cũng cần tiêm để giảm nguy cơ lây lan.

Đối tượng không nên tiêm vắc xin cúm

Mặc dù vắc xin cúm an toàn, một số trường hợp cần hoãn hoặc tránh tiêm:

• Người đang sốt cao hoặc mắc bệnh cấp tính, nên trì hoãn tiêm cho đến khi hồi phục.
• Người có tiền sử dị ứng nặng với protein trứng, vì một số loại vắc xin cúm được nuôi cấy trong trứng gà.
• Người từng phản ứng nghiêm trọng với liều vắc xin cúm trước đó bị sốc phản vệ, khó thở, sưng mặt, co giật....
• Trẻ dưới 6 tháng tuổi chưa đủ điều kiện tiêm phòng.

Thời điểm lý tưởng để đi tiêm vắc xin phòng cúm

Vắc xin cúm thường được khuyến nghị tiêm trước mùa cúm khoảng 4–6 tuần để cơ thể kịp tạo miễn dịch.

• Ở Việt Nam, mùa cúm thường xuất hiện từ tháng 8 đến tháng 3 năm sau, vì vậy thời điểm tiêm tốt nhất là tháng 6–9.
• Hiệu quả bảo vệ của vắc xin kéo dài khoảng 6–12 tháng, do đó nên tiêm nhắc lại hàng năm để cập nhật kháng thể theo chủng virus mới.
• Phụ nữ mang thai có thể tiêm vắc xin cúm ở bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ, tốt nhất là từ tam cá nguyệt thứ hai.

Câu hỏi thường gặp về vắc xin phòng cúm

Tiêm vắc xin cúm có thực sự cần thiết không?

Có. Cúm là bệnh lý hô hấp dễ lây lan và có thể gây biến chứng nặng ở người có hệ miễn dịch yếu. Tiêm vắc xin giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Vắc xin cúm có tác dụng trong bao lâu?

Thông thường, hiệu quả bảo vệ kéo dài từ 6–12 tháng. Vì virus cúm thay đổi liên tục, nên bạn cần tiêm nhắc lại hằng năm để duy trì miễn dịch.

Phòng khám 125 Thái Thịnh cung cấp các gói tiêm phòng cúm phù hợp cho từng nhóm đối tượng

Tiêm vắc xin cúm có gây tác dụng phụ không?

Mặc dù tiêm phòng cúm rất an toàn và hiệu quả, tuy nhiên bạn vẫn sẽ có thể gặp phải một số tác dụng phụ nhẹ như: đau nhức cơ thể, mẩn đỏ, sưng tấy ở chỗ tiêm, sốt nhẹ trong vài ngày đầu. Đây hoàn toàn là phản ứng bình thường khi cơ thể đang tiếp nhận vắc xin và đang trong quá trình xây dựng hàng rào bảo vệ chống lại virus cúm.

Hãy áp dụng các cách sau để giảm triệu chứng khó chịu của cơ thể:

• Nghỉ ngơi, vận động nhẹ nhàng, tránh làm việc nặng.
• Uống nhiều nước.
• Dùng thuốc giảm đau/ hạ sốt thông thường (nếu sốt > 38,5 độ C)
• Thận trọng khi đang sử dụng một số loại thuốc có khả năng cản trở phản ứng miễn dịch của cơ thể.

Nếu các triệu chứng khó chịu, mệt mỏi kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, bạn nên đến cơ sở y tế để kiểm tra.

Phụ nữ mang thai có thể tiêm vắc xin cúm không?

Có. Phụ nữ mang thai nên tiêm vắc xin cúm vì giúp bảo vệ cả mẹ và thai nhi, giảm nguy cơ mắc cúm và biến chứng hô hấp.

Trẻ em và người cao tuổi có cần tiêm cúm không?

Cần thiết. Đây là hai nhóm dễ bị biến chứng nhất khi mắc cúm, đặc biệt là viêm phổi hoặc suy hô hấp. Tiêm vắc xin giúp tăng cường miễn dịch và giảm nhập viện.

Tiêm vắc xin cúm có phòng được COVID-19 không?

Không. Vắc xin cúm chỉ giúp phòng virus cúm Influenza, tuy nhiên việc tiêm vẫn giúp giảm gánh nặng cho hệ miễn dịch và phân biệt triệu chứng giữa cúm và COVID-19 dễ hơn khi chẩn đoán.

Nếu bị cảm cúm nhẹ, có nên tiêm vắc xin không?

Không. Nên đợi khỏi hoàn toàn khoảng 1–2 tuần sau khi hết sốt và mệt rồi mới tiêm để đảm bảo hiệu quả và an toàn của vắc xin.

Phòng khám 125 Thái Thịnh- Thai Thinh Medic cung cấp dịch vụ tiêm chủng cho trẻ em và người lớn với các loại vắc xin phòng bệnh phổ biến như sởi, rubella, bại liệt, cúm,... Vắc xin chất lượng, nhập khẩu chính hãng từ các nhà sản xuất uy tín. Khi đến tiêm chủng tại Thai Thinh Medic, quý khách sẽ được thăm khám sàng lọc bởi bác sĩ chuyên khoa, được tư vấn lựa chọn vắc xin phù hợp, thực hiện theo dõi phản ứng trong và sau khi tiêm chu đáo.

Để được tư vấn chi tiết về dịch vụ, quý khách vui lòng liên hệ hotline 097 288 1125.