Gãy xương bả vai là chấn thương hiếm gặp ở vùng xương bả vai, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe. Gãy xương bả vai thường xảy ra do chấn thương mạnh ở vùng vai như tai nạn, ngã từ trên cao hoặc chấn thương trong thể thao. Người bị gãy xương bả vai thường bị đau nhức dữ dội và khó cử động cánh tay, vai kèm với dấu hiệu sưng tấy, bầm tím hoặc biến dạng cả vùng vai. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tình trạng này sẽ gây ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động. Vậy gãy xương bả vai bao lâu thì lành, có nguy hiểm không? Cùng Thai Thinh Medic tìm hiểu chi tiết cùng cách nhận biết, điều trị đúng cách giúp phục hồi nhanh, giảm nguy cơ biến chứng.
Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ gây gãy xương bả vai
Gãy xương bả vai hay gãy xương vai. Xương này dạng dẹt, hình tam giác, nằm phía sau lưng và đóng vai trò kết nối xương cánh tay với lồng ngực, hỗ trợ các cử động của vay. Gãy xương bả vai là tình trạng xương này bị nứt gãy do chấn thương mạnh gây ra.
Thông thường, gãy xương bả vai xảy ra sau tai nạn giao thông, ngã từ trên cao xuống hoặc va đập thể thao. Đây là tình trạng gãy xương tương đối hiếm gặp và chỉ chiếm khoảng 1% các trường hợp gãy xương toàn thân. Tuy nhiên, gãy xương bả vai sẽ đi kèm theo những tổn thương vùng ngực, cột sống hoặc đầu nên rất nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và xử lý kịp thời, đúng cách.
Gãy xương bả vai có thể do các nguyên nhân bên ngoài gây ra hoặc cũng có thể do những yếu tố bên trong cơ thể. Dưới đây là một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ:
- Tai nạn giao thông là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt trong va chạm mạnh khi ngã đập vai hoặc lưng xuống đất.
- Ngã từ trên cao khi lao động, leo cầu thang, chơi thể thao mạo hiểm dễ dẫn đến gãy xương bả vai.
- Chấn thương thể thao ở các môn có va chạm mạnh như bóng đá, bóng rổ, võ thuật hoặc nâng tạ nặng đều làm tăng nguy cơ.
- Tác động trực tiếp như bị vật nặng rơi vào vai hoặc bị đánh mạnh trực diện vùng vai.
- Tai nạn lao động với công nhân xây dựng, lái xe tải, hoặc người làm việc trong môi trường dễ xảy ra va chạm cũng thường gặp chấn thương này.
- Loãng xương ở người cao tuổi, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh, có mật độ xương giảm nên dễ gãy dù chấn thương nhẹ.
- Người từng bị gãy xương hoặc chấn thương vai trước đó có nguy cơ tái phát cao hơn.
- Thiếu canxi, Vitamin D làm xương giòn, dễ nứt gãy.
- Thói quen sinh hoạt thiếu an toàn như không đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy, không trang bị bảo hộ khi chơi thể thao.
- Mắc các bệnh lý mạn tính như viêm khớp, ung thư xương hoặc các bệnh làm suy yếu hệ xương khớp.
Gãy xương bả vai do những va đập mạnh vùng vai, lưng gây ra
Các loại gãy xương bả vai phổ biến
Gãy thân bả vai
Trong các loại gãy xương bả vai thì gãy thân bả vai chiếm tỷ lệ lớn nhất, thường xảy ra do lực tác động mạnh trực tiếp lên vùng lưng- vai như: ngã đập lưng hoặc va chạm xe cộ.
Dạng gãy này thường gây đau dữ dội vùng vai, hạn chế cử động cánh tay, kèm theo bầm tím và sưng nề. Phần lớn gãy thân bả vai không di lệch nhiều nên có thể điều trị bảo tồn bằng cách cố định tay bằng băng hoặc đai treo vai trong vài tuần.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp gãy phức tạp, xương di lệch nhiều hoặc kèm chấn thương lồng ngực, bệnh nhân có thể cần phẫu thuật để nắn chỉnh và cố định. Việc phục hồi sau gãy thân bả vai phụ thuộc vào mức độ tổn thương, nhưng thường tiên lượng tốt nếu được điều trị kịp thời.
Các loại gãy xương bả vai
Gãy cổ bả vai
Gãy cổ bả vai xảy ra tại vùng nối giữa thân bả vai và ổ chảo, vị trí đóng vai trò quan trọng trong chuyển động khớp vai. Đây là dạng gãy ít gặp nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng vận động.
Người bệnh thường cảm thấy đau sâu bên trong vai, cử động khớp vai khó khăn, thậm chí biến dạng khớp. Gãy cổ bả vai dễ di lệch, vì vậy phương pháp điều trị thường cần phẫu thuật để cố định bằng vít hoặc nẹp kim loại, nhằm đảm bảo sự ổn định khớp vai.
Sau điều trị, người bệnh cần tập vật lý trị liệu sớm để hạn chế nguy cơ cứng khớp, đồng thời duy trì dinh dưỡng giàu canxi và vitamin D để hỗ trợ quá trình lành xương.
Gãy mỏm quạ
Mỏm quạ là phần xương nhỏ nhô ra phía trước bả vai, đóng vai trò là điểm bám của nhiều gân cơ quan trọng. Gãy mỏm quạ thường do chấn thương trực tiếp hoặc kéo căng quá mức khi chơi thể thao, đặc biệt ở vận động viên bóng chuyền, bóng rổ hay cử tạ.
Biểu hiện thường thấy là đau nhói phía trước vai, khó nâng cánh tay và cảm giác yếu ở khớp vai. Hầu hết các trường hợp gãy mỏm quạ có thể điều trị bảo tồn bằng cách bất động vai và nghỉ ngơi trong vài tuần.
Tuy nhiên, nếu gãy kèm theo tổn thương dây chằng hoặc di lệch lớn, phẫu thuật cố định sẽ được chỉ định. Việc tuân thủ chế độ tập phục hồi sau điều trị có ý nghĩa quan trọng để khớp vai trở lại hoạt động bình thường.
Vị trí của xương mỏm quạ
Gãy ổ chảo
Ổ chảo là phần lõm của xương bả vai, nơi khớp với chỏm xương cánh tay tạo thành khớp vai. Khi gãy ổ chảo, cấu trúc khớp vai sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dễ gây trật khớp kèm theo mất vững khớp. Người bệnh thường cảm nhận cơn đau dữ dội, cử động tay rất khó khăn, vai có thể biến dạng rõ rệt.
Gãy ổ chảo hiếm khi điều trị bảo tồn vì thường kèm theo di lệch xương. Phẫu thuật cố định bằng vít hoặc nẹp là lựa chọn phổ biến để đảm bảo phục hồi chức năng khớp vai. Nếu không xử trí đúng cách, gãy ổ chảo có thể dẫn tới thoái hóa khớp vai sớm, hạn chế vận động lâu dài. Do đó, chẩn đoán sớm bằng X-quang hoặc CT scan và can thiệp kịp thời là yếu tố quyết định hiệu quả điều trị.
Triệu chứng nhận biết gãy xương bả vai
Các triệu chứng của gãy xương bả vai rất đặc trưng, giúp bạn dễ dàng nhận biết và xác định.
- Xuất hiện những cơn đau nhức dữ dội vùng vai và lưng trên. Cơn đau tăng khi cử động hoặc khi có lực tác động vào vùng vai.
- Sưng nề và bầm tím quanh vai, xuất hiện nhanh chóng sau chấn thương, có thể lan xuống cánh tay hoặc lưng.
- Người bệnh gặp khó khăn khi nâng tay, xoay vai hoặc thực hiện các động tác đơn giản như nhấc tay lên cao, chải tóc,....
- Vai bị biến dạng, xương nhô bất thường hoặc lệch hơn so với bên còn lại.
- Xuất hiện tiếng lục khục hoặc cọ xát khi cố gắng di chuyển, vận động cánh tay.
- Xuất hiện triệu chứng đau khi hít thở sâu hoặc ho cho thấy bạn bị gãy xương bả vai kèm tổn thương vùng ngực.
- Người bị choáng, chóng mặt hoặc khí chịu khi bị chấn thương nặng, kèm mất máu và các tổn thương khác.
Gãy xương bả vai gây nên những cơn đau dữ dội
Gãy xương bả vai bao lâu thì lành?
Thời gian lành xương bả vai trung bình từ 6 – 12 tuần, tuy nhiên còn tùy thuộc vào mức độ chấn thương, phương pháp điều trị và thể trạng người bệnh. Một số yếu tố quan trọng quyết định tiến trình và thời gian hồi phục như:
- Mức độ gãy xương: Với gãy không di lệch thì thời gian hồi phục nhanh hơn, khoảng 6 – 8 tuần nếu điều trị đúng cách. Trong trường hợp gãy xương phức tạp, có di lệch, bệnh nhân cần được phẫu thuật nên cần 3-4 tháng để phục hồi.
- Độ tuổi và tình trạng xương. Ở người trẻ tuổi có xương chắc khỏe sẽ cần ít thời gian phục hồi hơn. Ngược lại, người cao tuổi, đặc biệt ở người bị loãng xương thì tốc độ phục hồi chậm hơn rất nhiều.
- Tùy thuộc vào phương pháp điều trị sẽ có thời gian phục hồi khác nhau. Điều trị bảo tồn bằng băng, đai treo vai phù hợp với gãy nhẹ, giúp xương liền ổn định. Phẫu thuật cố định bằng nẹp, vít đòi hỏi thời gian tập phục hồi lâu hơn để khớp vai lấy lại chức năng.
- Chăm sóc sau điều trị cũng ảnh hưởng đến khả năng phục hồi. Người bệnh cần nghỉ ngơi hợp lý, tuân thủ chỉ định của bác sĩ và kết hợp vật lý trị liệu đúng lộ trình sẽ rút ngắn thời gian hồi phục. Bổ sung canxi, vitamin D, protein giúp xương chắc khỏe, liền nhanh.
Tùy thuộc vào mức độ gãy, độ tuổi và phương pháp điều trị sẽ ảnh hưởng đến thời gian lành của mỗi bệnh nhân
Gãy xương bả vai có nguy hiểm không?
Mặc dù gãy xương bả vai là chấn thương ít gặp, nhưng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, người bệnh có thể phải đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm. Đây là vùng xương liên quan mật thiết đến khớp vai và khả năng vận động cánh tay, vì vậy bất kỳ tổn thương nào cũng cần được chú ý đặc biệt.
Một số biến chứng thường gặp khi gãy xương bả vai không xử lý đúng cách:
- Xương không liền đúng vị trí hoặc cứng khớp do không tập phục hồi chức năng khiến người bệnh khó giơ tay, xoay vai, ảnh hưởng sinh hoạt hàng ngày.
- Tổn thương khớp vai kéo dài có thể dẫn đến đau âm ỉ, tái phát khi vận động mạnh hoặc thay đổi thời tiết.
- Nếu gãy di lệch nhưng không được nắn chỉnh, vai có thể lệch, lồi lõm bất thường, gây mất thẩm mỹ.
- Gãy ổ chảo bả vai hoặc gãy phức tạp dễ làm khớp vai mất vững, tăng nguy cơ thoái hóa khớp từ sớm.
- Gãy xương bả vai có thể đi kèm chấn thương lồng ngực, phổi, cột sống… nguy hiểm đến tính mạng nếu không phát hiện kịp.
Điều trị đúng cách, kịp thời để tránh di chứng đáng tiếc
Gãy xương bả vai tuy ít gặp nhưng có thể gây nên những biến chứng lâu dài, ảnh hưởng đến khả năng cử động tay của người bệnh. Nhận biết và được điều trị kịp thời, đúng cách giúp phục hồi nhanh, giảm nguy cơ di chứng lâu dài. Tại Phòng khám 125 Thái Thịnh- Thai Thinh Medic, chuyên khoa xương khớp có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và thiết bị y tế hiện đại, hỗ trợ việc điều trị gãy xương bả vai và những vấn đề xương khớp khác, giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe, phòng ngừa chấn thương hiệu quả.
