Đột quỵ là vấn đề sức khỏe đáng báo động hiện nay, không chỉ xảy ra ở người cao tuổi mà đột quỵ còn có thể xảy ra ở những người trẻ tuổi, không có tiền sử bệnh tim mạch. Một trong những phương pháp giúp chẩn đoán sớm nguy cơ đột quỵ, thiếu máu não, ngay cả khi bạn chưa có những triệu chứng rõ ràng, đó chính là siêu âm động mạch cảnh. Vậy siêu âm động mạch cảnh là gì? Siêu âm mạch cảnh được chỉ định trong những trường hợp nào? Hãy cùng Thai Thinh Medic tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Siêu âm động mạch cảnh là gì?

Siêu âm động mạch cảnh hay siêu âm doppler mạch cảnh là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, ứng dụng sóng siêu âm để kiểm tra tình trạng của hai động mạch cảnh nằm hai bên cổ. Đây là bộ phận quan trọng giúp dẫn máu đi từ tim lên não.

Siêu âm động mạch cảnh là phương pháp an toàn, không gây đau và được thực hiện nhanh chóng ở các cơ sở y tế chuyên khoa. Thông qua siêu âm các bác sĩ có thể quan sát được cấu trúc, lưu lượng máu, độ dày thành mạch và mức độ xơ vữa động mạch cảnh. Những thông tin này giúp phát hiện tình trạng hẹp, tắc nghẽn hoặc hình thành mảng bám. Đây chính là những nguyên nhân gây ra đột quỵ thiếu máu não.

Siêu âm mạch cảnh thường được các bác sĩ chỉ định cho người trên 40 tuổi, có các yếu tố nguy cơ tim mạch hoặc từng bị các cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA). Thực hiện siêu âm mạch cảnh là bước quan trọng giúp tầm soát sớm nguy cơ đột quỵ, hỗ trợ bác sĩ lên kế hoạch điều trị, thay đổi lối sống hoặc sử dụng thuốc kịp thời để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

Vị trí của động mạch cảnh

Siêu âm động mạch cảnh được chỉ định trong trường hợp nào?

Siêu âm doppler mạch cảnh giúp các bác sĩ đưa ra kết luận chính xác hơn sau khi quan sát những bất thường tại động mạch cảnh. Thông thường, siêu âm động mạch cảnh sẽ được chỉ định trong những trường hợp:

Siêu âm động mạch cảnh cho người có nguy cơ tim mạch

Với những người mắc bệnh lý mãn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu hoặc béo phì,... thường được bác sĩ chỉ định siêu âm động mạch cảnh định lý. Các bệnh lý này thúc đẩy quá trình hình thành mảng xơ vữa dẫn đến hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch cảnh. Đây chính là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra nguy cơ đột quỵ não.

Siêu âm động mạch cảnh định kỳ giúp phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường ở mạch máu, kể cả khi chưa có các triệu chứng rõ ràng. Sau khi quan sát kết quả siêu âm, các bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp trong chế độ ăn uống, tập luyện, sử dụng thuốc hạ mỡ máu hoặc chống đông máu. Trong trường hợp có dấu hiệu bị hẹp nặng, các bác sĩ có thể chỉ định can thiệp sớm để phòng ngừa nguy hiểm.

Siêu âm động mạch cảnh được chỉ định cho người có tiền sử tim mạch

Người từng bị tai biến hoặc thiếu máu não thoáng qua

Nguy cơ tái phát ở những người từng trải qua đột quỵ hoặc cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) rất cao, đặc biệt là do nguyên nhân hẹp động mạch cảnh. Vì thế, các bác sĩ bắt buộc chỉ định siêu âm động mạch cảnh đánh giá mức độ tổn thương mạch máu, từ đó đưa ra phương hướng điều trị tiếp theo. Các phương án để điều trị có thể là phẫu thuật, đặt stent hoặc điều chỉnh bằng thuốc với trường hợp nhẹ.

Đồng thời, siêu âm còn giúp theo dõi tiến triển của bệnh và đánh giá hiệu quả của quá trình điều trị và can thiệp. Với trường hợp đã phẫu thuật bóc tách mảng xơ vữa hoặc đặt stent, siêu âm động mạch cảnh còn giúp phát hiện sớm nguy cơ tái hẹn hoặc hình thành cục máu đông, giúp phòng ngừa biến chứng.

Người từng bị tai biến mạch máu não hoặc thiếu máu não thoáng qua

Người cao tuổi, có tiền sử gia đình bị đột quỵ

Ở những người trên 60 tuổi, đặc biệt là nam giới sẽ có nguy cơ cao bị xơ vữa động mạch, hẹp hoặc tắc động mạch cảnh. Nếu trong gia đình từng có người đột quỵ, nhồi máu não hoặc mắc các bệnh tim mạch sớm thì nguy cơ càng tăng cao do yếu tố di truyền.

Nhóm đối tượng này nên chủ động siêu âm động mạch cảnh để tầm soát sớm và phát hiện những tổn thương tiềm ẩn ngay cả khi chưa xuất hiện triệu chứng. Biện pháp này đơn giản nhưng đem đến hiệu quả phòng tránh những biến chứng của đột quỵ như tàn phế hoặc tử vong nếu không được phát hiện và xử lý đúng cách, kịp thời.

Những bệnh được phát hiện nhờ siêu âm doppler mạch cảnh

Siêu âm động mạch cảnh giúp phát hiện sớm các bệnh lý nguy hiểm liên quan đến mạch máu và não bộ. Nhờ những thông tin có được thông qua siêu âm doppler mạch cảnh để các bác sĩ đưa ra chẩn đoán và phương pháp can thiệp kịp thời, phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm:

• Hẹp động mạch cảnh: Lòng mạch bị thu hẹp do mảng xơ vữa hoặc canxi hóa, làm giảm lưu lượng máu lên não, dẫn đến đột quỵ.
• Mảng xơ vữa động mạch: Mảng bám tích tụ trong thành mạch làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và nghẽn mạch não.
• Tắc nghẽn mạch máu: Phát hiện tắc hoàn toàn hoặc tắc nghẽm một phần động mạch cảnh, giúp các bác sĩ đánh giá nguy cơ đột quỵ cấp.
• Phình động mạch: Siêu âm doppler mạch cảnh xác định được đoạn mạch giãn bất thường, đây là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ vỡ mạch máu.
• Rối loạn dòng chảy máu: Hình ảnh thu được thông qua doppler màu giúp các bác sĩ phát hiện bất thường trong tốc độ hoặc hướng máu chảy, là dấu hiệu của các tổn thương tiềm ẩn.

Phình động mạch hoặc rối loạn đông máu

Quy trình siêu âm mạch cảnh

Vì là một thủ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn nên siêu âm động mạch cảnh diễn ra nhanh chóng, an toàn và không gây đau. Một buổi siêu âm diễn ra với các bước cơ bản:

Trước khi siêu âm

• Động mạch cảnh là hai động mạch lớn nằm ở cổ, dọc theo 2 bên khí quản và thực quản nên khi thực hiện siêu âm, người bệnh không cần nhịn ăn hay ngừng sử dụng thuốc.
• Nên mặc áo có cổ rộng để thuận tiện kéo xuống khi thực hiện siêu âm.
• Bác sĩ trao đổi với người bệnh về mục đích và các bước thực hiện.

Siêu âm động mạch cảnh

Thực hiện siêu âm

• Người bệnh nằm ngửa trên giường, nghiêng đầu sang 1 bên để lộ ra vùng cổ.
• Có thể kê gối nhỏ dưới cổ để tạo tư thế thoải mái hơn và dễ dàng để lộ ra vùng cổ người bệnh.
• Bác sĩ bôi gel lên vùng cổ để đầu dò có thể tiếp xúc với da tốt hơn.
• Di chuyển đầu dò siêu âm dọc theo động mạch cảnh ở 2 bên cổ.
• Bác sĩ quan sát hình ảnh siêu âm xuất hiện trên màn hình, đánh giá chiều dày thành mạch, dòng chảy của máu và các bất thường nếu có.
• Bác sĩ đọc kết quả và tư vấn, lên phác đồ điều trị nếu phát hiện hẹp mạch, mảng xơ vữa, nguy cơ tắc nghẽn,...
• Người bệnh không cần nghỉ ngơi mà có thể sinh hoạt bình thường ngay sau khi siêu âm động mạch cảnh.

Siêu âm động mạch cảnh là kỹ thuật siêu âm đơn giản nhưng có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc phát hiện sớm các bệnh lý tim mạch và phòng ngừa đột quỵ. Hiện nay, đột quỵ có thể xảy ra với bất cứ ai, trong bất cứ độ tuổi nào. Vì thế, nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao hoặc gặp các triệu chứng chóng mặt, tê yếu tay chân,... hãy chủ động kiểm tra càng sớm càng tốt, phòng ngừa đáng tiếc xảy ra.

Thai Thinh Medic là phòng khám đa khoa với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại, đáp ứng nhu cầu thăm khám và chẩn đoán bệnh lý nhanh chóng, chính xác. Đặt lịch thăm khám ngay hôm nay để được tư vấn về sức khỏe tim mạch và não bộ nhé!