Đột quỵ não là tình trạng dòng máu lên não bị gián đoạn đột ngột, khiến tế bào não tổn thương và có thể để lại hậu quả nặng nề. Bệnh có thể bất ngờ xuất hiện ở bất kỳ đâu và trong mọi độ tuổi. Hiểu rõ được nguyên nhân và nhận biết các dấu hiệu đột quỵ não để đưa ra cách xử lý kịp thời, giúp giảm thiểu biến chứng tàn phế và nghiêm trọng hơn là tử vong. Trong bài viết dưới đây, Thai Thinh Medic sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về căn bệnh cấp tính nguy hiểm này.

Đột quỵ não là gì?

Đột quỵ não là bệnh gì? Đột quỵ não hay còn gọi là tai biến mạch máu não. Đây là tình trạng dòng máu cung cấp cho não bộ bị ngưng trệ hoặc vỡ đột ngột, khiến tế bào não bị thiếu oxy và dưỡng chất cần thiết để đảm bảo hoạt động. Dù chỉ trong vài phút ngắn ngủi nhưng cũng đủ cho các tế bào não bắt đầu chết đi, gây tổn thương não không thể phục hồi.

Đột quỵ não có 2 dạng, đó là:

• Đột quỵ thiếu máu cục bộ xảy ra khi có cục máu đông hoặc mảng xơ vữa làm tắc nghẽn mạch máu nuôi não.
• Đột quỵ xuất huyết xảy ra khi mạch máu trong não bị vỡ, gây ra chảy máu và chèn ép lên các mô não.

Đột quỵ não có thể xảy ra ở bất kỳ ai và bất kỳ đâu, nhưng nguy cơ tăng dần theo tuổi tác và các bệnh nền, lối sống thiếu lành mạnh. Hiểu rõ về đột quỵ não là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng giúp bạn phát hiện các dấu hiệu cảnh báo sớm, phòng ngừa và xử lý kịp thời để tránh biến chứng đáng tiếc.

Đột quỵ là căn bệnh cấp tính nguy hiểm

Nguyên nhân gây đột quỵ não

Nguyên nhân gây đột quỵ não là do lưu lượng máu cung cấp cho não bị gián đoạn, khiến cho tế bào não thiếu oxy và dưỡng chất. Và những nguyên nhân gây ra tình trạng này là do:

• Tắc nghẽn mạch máu hay đột quỵ thiếu máu cục bộ. Nguyên nhân do cục máu đông hình thành tại vị trí mạch máu bị tổn thương vì xơ vữa động mạch, gây ra tắc nghẽn dòng chảy. Ngoài ra, còn có thể là do huyết khối di chuyển, cục máu đông hình thành ở tim hoặc các mạch khác rồi di chuyển lên não.
• Vỡ mạch máu hay đột quỵ xuất huyết. Tình trạng này xảy ra do mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu và chèn ép mô não xung quanh. Nguyên nhân do huyết áp cao kéo dài, phình mạch, dị dạng mạch máu hoặc chấn thương sọ não.
• Các yếu tố nguy cơ khác như bệnh lý nền: tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, bệnh tim mạch,... Do lối sống không lành mạnh như: hút thuốc lá, uống rượu bia, ăn nhiều chất béo bão hòa, ít vận động,.... Do các yếu tố khác như: tuổi tác, tiền sử trong gia đình có người mắc bệnh, thừa cân, béo phì,....

Tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu não gây đột quỵ

Dấu hiệu đột quỵ não bạn nên biết

Triệu chứng của đột quỵ não thường bị nhầm lẫn với những vấn đề sức khỏe khác. Tuy nhiên, nếu bạn xuất hiện trên 2 dấu hiệu đột quỵ não dưới đây, hãy gọi ngay 115 để được hỗ trợ kịp thời.

Méo mặt hoặc tê yếu một bên (FACE)

Một trong những dấu hiệu đột quỵ não cảnh báo sớm, đó chính là khuôn mặt bỗng dưng bị méo, sụp mí hoặc mất cân đối. Đồng thời, người bệnh có thể cảm thấy tê hoặc yếu một bên mặt, khó kiểm soát cơ mặt khi cười hoặc nói chuyện.

Đây là những biểu hiện rõ ràng cho thấy não bộ thiếu hụt máu nuôi dưỡng ở khu vực điều khiển cơ mặt. Để xác nhận lại tình trạng này, người thân hãy yêu cầu người bệnh cười hoặc nhăn mặt để kiểm tra. Nếu một bên mặt không cử động được hoặc xệ xuống thì nên gọi cấp cứu khẩn cấp để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

Méo mặt hoặc tê yếu một bên

Yếu hoặc tê một bên tay chân (ARMS)

Dấu hiệu nhận biết đột quỵ não thường khiến một bên cơ thể bị yếu hoặc tê liệt, đặc biệt là ở tay hoặc chân. Người bệnh có thể đột ngột không thể nâng được cánh tay hoặc chân và giữ chúng ở vị trí bình thường.

Khi kiểm tra, bạn hãy yêu cầu người bệnh giơ cả 2 tay lên cao và giữ nguyên vị trí trong vài giây, Nếu một bên rơi xuống mà không thể nâng lên thì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng của đột quỵ não.

Tình trạng này xuất hiện do tổn thương não vùng điều khiển vận động. Khi xuất hiện dấu hiệu đột quỵ này, bạn nên gọi cấp cứu để được xử lý càng sớm càng tốt để tránh di chứng liệt lâu dài.

Yếu hoặc tê 1 bên tay chân

Rối loạn ngôn ngữ (SPEECH)

Nói ngọng, nói lắp hoặc không hiểu được lời người khác nói gì là dấu hiệu phổ biến của đột quỵ não. Người bệnh phát âm sai, nói không thành câu hoặc không hiểu những câu đơn giản,.... Bạn có thể kiểm tra bằng cách yêu cầu người bệnh lặp lại một câu nói đơn giản, nếu không nói rõ hoặc không hiểu ý nghĩa câu nói thì đó chính là tín hiệu cho thấy não bộ bị tổn thương. Hãy đưa người bệnh đến ngay cơ sở y tế gần nhất để tăng cơ hội phục hồi chức năng ngôn ngữ và tránh biến chứng nguy hiểm.

Rối loạn ngôn ngữ

Các triệu chứng kèm theo khác

Ngoài 3 dấu hiệu nhận biết trên theo mô hình FAST thì người bị đột quỵ não còn có thể gặp thêm một số triệu chứng khác đi kèm. Đó là người bệnh bị đau đầu dữ dội, cảm giác “đau như búa bổ”, là dấu hiệu phổ biến khi bị đột quỵ do vỡ mạch máu não gây xuất huyết.

Đồng thời, một số triệu chứng đột quỵ não đi kèm khác như chóng mặt, mất thăng bằng, chóng váng, khó khăn để đi vững hoặc đi lại được. Một số người bị rối loạn thị giác, nhìn mờ, nhìn đôi hoặc mất thị lực ở một bên mắt, buồn nôn, nôn ói, lú lẫn hoặc mất ý thức tạm thời.

Dù có bất cứ triệu chứng đi kèm nào cũng đều cần xử lý khẩn cấp, rút ngắn thời gian cấp cứu và giảm di chứng nguy hiểm.

Đau đầu và choáng váng

Xử trí khẩn cấp khi nghi ngờ đột quỵ não

Khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ đột quỵ đứt mạch máu não, bạn cần xử lý nhanh chóng theo các bước sau:

• GỌI NGAY CẤP CỨU 115  hoặc số cấp cứu tại địa phương để được hỗ trợ. THỜI GIAN là yếu tố vô cùng quan trọng và quyết định có thể cứu sống người bệnh và hạn chế biến chứng được hay không.
• KHÔNG TỰ Ý xử lý hoặc chờ xem bệnh nhân có tự phục hồi hay không.
• Đặt bệnh nhân ở tư thế an toàn: NẰM NGHIÊNG sang một bên để tránh sặc khi nôn. Đầu và vai hơi nâng cao.
• NỚI LỎNG quần áo và trang phục trên người để người bệnh dễ thở hơn.
• KHÔNG TỰ Ý CHO ĂN, uống hoặc dùng thuốc vì có nguy cơ bị sặc, nghẹn hoặc làm tình trạng nghiêm trọng hơn.
• THEO DÕI HÔ HẤP, Ý THỨC nếu ngừng tim hoặc ngừng thở, cần tiến hành HỒI SỨC TIM PHỔI (CPR) nếu được đào tạo.
• GHI NHỚ THỜI ĐIỂM KHỞI PHÁT để cung cấp đến bác sĩ, giúp quyết định phương pháp điều trị phù hợp.
• BÌNH TĨNH VÀ TRẤN AN NGƯỜI BỆNH tránh căng thẳng và hoảng sợ, giúp ổn định tình trạng trong khi chờ cấp cứu.

Gọi ngay cấp cứu và nới lỏng trang phục của người bệnh

Các cách để phòng chống đột quỵ não

Đột quỵ có thể xảy ra ở bất cứ đâu và với bất cứ ai, đặc biệt là đột quỵ ở người già. Phòng ngừa đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ bị đột quỵ não và tái phát bệnh. Những biện pháp phổ biến nhưng đem lại hiệu quả cao:

• Kiểm soát huyết áp, duy trì huyết áp ổn định dưới ngưỡng khuyến cáo để giảm nguy cơ tổn thương mạch máu não.
• Qúy lý bệnh nền như tiểu đường, rối loạn mỡ máu, rung nhĩ và các bệnh về tim mạch.
• Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia để giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và hình thành cục máu đông.
• Duy trì cân nặng hợp lý, kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh và vận động thường xuyên để tránh bị béo phì.
• Chế độ dinh dưỡng khoa học như nhiều rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế đường, muối và chất béo bão hòa.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm những yếu tố nguy cơ và theo dõi kết quả điều trị để điều chỉnh kịp thời.
• Quản lý căng thẳng và ngủ đủ giấc giúp hệ tim mạch và thần kinh ổn định, khỏe mạnh.

Duy trì chế độ dinh dưỡng và kiểm soát cân nặng

Câu hỏi thường gặp về bệnh đột quỵ não

Đột quỵ não có thể chữa khỏi hoàn toàn không?

Đột quỵ não có thể hồi phục nếu được cấp cứu kịp thời và điều trị đúng cách trong “thời gian vàng”. Nhưng cũng sẽ để lại di chứng như liệt, khó điều khiển tay, chân, liệt cơ mặt,....

Dấu hiệu nhận biết đột quỵ sớm là gì?

Dấu hiệu đột quỵ sớm dễ nhận biết, đó là FAST, đó là méo mặt, tê yếu chân tay, rối loạn ngôn ngữ, lú lẫn, mất ý thức và cần thời gian hỗ trợ càng sớm càng tốt.

Theo dõi để nhận biết sớm các dấu hiệu của đột quỵ

“Thời gian vàng” để điều trị đột quỵ trong bao lâu?

“Thời gian vàng” để xử lý đột quỵ là trong khoảng 3- 4.5 giờ đầu tiên kể từ khi có triệu chứng để can thiệp kịp thời giúp hạn chế tổn thương não và ngăn ngừa nguy cơ tử vong.

Có thể phòng ngừa đột quỵ bằng cách nào?

Phòng ngừa đột quỵ bằng cách kiểm soát huyết áp, điều trị tiểu đường, mỡ máu, bỏ thuốc lá, rượu bia, duy trì lối sống lành mạnh và dinh dưỡng khoa học, thăm khám sức khỏe định kỳ để theo dõi và điều chỉnh kịp thời.

Đột quỵ và tai biến mạch máu não có khác nhau không?

Về bản chất thì đột quỵ và tai biến mạch máu não đều chỉ tình trạng lưu lượng máu đi lên não bị tắc nghẽn hoặc vỡ đột ngột, gây ra tổn thương cho tế bào não, có thể gây biến chứng nguy hiểm hoặc có nguy cơ tử vong.

• Đột quỵ não là thuật ngữ dùng trong y khoa và các tài liệu y học.
• Tai biến mạch máu não là cách gọi phổ biến.

Đột quỵ và tai biến mạch máu não đều dùng để chỉ chứng đột ngột tắc nghẽn máu đi lên não

Đột quỵ não là tình trạng cấp cứu đặc biệt nguy hiểm nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Hiểu rõ nguyên nhân và dấu hiệu cảnh báo sớm cùng cách sơ cứu giúp giảm nguy cơ biến chứng và tử vong. Nếu bạn hoặc người thân có bệnh nền như cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu hoặc có các dấu hiệu nghi ngờ đột quỵ, hãy liên hệ ngay tới cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ kịp thời. Tại Thai Thinh Medic, đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và máy móc hiện đại giúp thăm khám, tầm soát và tư vấn chuyên sâu để phòng ngừa đột quỵ. Chủ động phòng ngừa ngay từ hôm nay chính là cách hiệu quả để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.