Không ít người từng lâm vào tình huống: đi siêu âm ổ bụng mà trước đó vừa ăn no, đến nơi thì được hẹn lại do “bụng đầy hơi không thấy gì”. Vậy siêu âm ổ bụng có cần nhịn ăn không, nhịn trong bao lâu là đủ? Trường hợp nào không cần nhịn ăn trước khi siêu âm? Đọc ngay bài viết sau để được giải đáp!

1. Siêu âm ổ bụng là gì?

Siêu âm ổ bụng là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh trực tiếp của các cơ quan nằm trong khoang bụng. Thủ thuật này hoàn toàn không gây đau, không xâm lấn, thường được thực hiện nhanh chóng và có thể áp dụng cho mọi đối tượng từ trẻ em đến người lớn tuổi.

Khác với các kỹ thuật hình ảnh phức tạp như CT hoặc MRI, siêu âm ổ bụng không sử dụng tia X nên an toàn cho cả phụ nữ mang thai và người có tình trạng sức khỏe đặc biệt. Trong quá trình thực hiện, bác sĩ sẽ di chuyển đầu dò siêu âm trên vùng bụng đã được bôi gel và theo dõi hình ảnh hiển thị trên màn hình thiết bị.

Siêu âm ổ bụng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong y học:

• Theo dõi cấu trúc các cơ quan nội tạng: bao gồm gan, túi mật, tụy, lách, thận, bàng quang, tử cung, buồng trứng (ở nữ) và tuyến tiền liệt (ở nam).
• Phát hiện bất thường: như u, nang, sỏi, dị dạng bẩm sinh hoặc tổn thương do chấn thương.
• Sàng lọc sớm ung thư.
• Theo dõi diễn tiến bệnh mạn tính như gan nhiễm mỡ, xơ gan, viêm tụy, thận ứ nước…
• Hỗ trợ thủ thuật: siêu âm còn được sử dụng để dẫn đường cho các can thiệp như sinh thiết khối u, dẫn lưu ổ dịch hoặc chọc hút nang,...

Nhờ tính linh hoạt, dễ thực hiện và chi phí hợp lý, siêu âm ổ bụng đã trở thành công cụ kiểm tra sức khỏe định kỳ phổ biến tại các cơ sở y tế.

Khi nào nên thực hiện siêu âm ổ bụng?

Việc siêu âm ổ bụng định kỳ không chỉ giúp phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn mà còn hỗ trợ điều trị hiệu quả, giảm thiểu biến chứng nguy hiểm về sau. Đặc biệt, bạn nên đi siêu âm ổ bụng khi:

• Cảm thấy đau bụng, đầy hơi, chướng bụng kéo dài không rõ nguyên nhân.
• Có triệu chứng bất thường về tiêu hóa, tiểu tiện hoặc rối loạn kinh nguyệt (với nữ giới).
• Muốn kiểm tra gan – mật – thận – tụy định kỳ, đặc biệt khi có bệnh lý nền như viêm gan, sỏi mật, tiểu đường.
• Đang theo dõi khối u, nang, sỏi đã phát hiện trước đó.
• Được bác sĩ chỉ định kiểm tra sau các xét nghiệm máu cho thấy men gan cao, chức năng thận bất thường hoặc nghi ngờ ung thư.
• Phụ nữ mang thai cần đánh giá cấu trúc tử cung, buồng trứng hoặc phát hiện thai ngoài tử cung (ở giai đoạn sớm).
• …

Siêu âm ổ bụng là gì?

2. Siêu âm ổ bụng có cần nhịn ăn không?

Đây là thắc mắc phổ biến của nhiều người trước khi thực hiện siêu âm. Trên thực tế, siêu âm ổ bụng có cần nhịn ăn không phụ thuộc vào mục đích siêu âm và cơ quan cần khảo sát. Tuy nhiên, trong đa số trường hợp, việc nhịn ăn là bắt buộc để đảm bảo hình ảnh thu được rõ ràng, phục vụ chẩn đoán chính xác.

Vì sao phải nhịn ăn khi siêu âm ổ bụng?

Nhịn ăn giúp dạ dày và ruột trống rỗng, giảm thiểu lượng khí và thức ăn tồn đọng trong đường tiêu hóa. Đây là yếu tố quan trọng giúp sóng siêu âm dễ dàng xuyên qua các lớp mô, hiển thị rõ ràng hình ảnh của các cơ quan như gan, tụy, túi mật, lách và mạch máu lớn trong ổ bụng.

Nếu bạn không nhịn ăn, thức ăn và khí trong đường tiêu hóa sẽ gây cản trở đường đi của sóng siêu âm, khiến hình ảnh bị mờ, nhiễu hoặc hiển thị không đầy đủ.

Cần nhịn ăn bao lâu trước khi siêu âm ổ bụng?

Các bác sĩ khuyến cáo nên nhịn ăn 8 - 12 tiếng trước khi tiến hành siêu âm. Nếu siêu âm được thực hiện vào buổi sáng, bạn nên nhịn ăn từ đêm hôm trước và không ăn sáng. Trong thời gian này, có thể uống một lượng nước lọc vừa phải nhưng nên tránh các loại đồ uống có gas, sữa, cà phê hoặc nước ngọt vì chúng cũng gây ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh.

Trường hợp siêu âm được hẹn vào buổi chiều, bạn nên ăn bữa sáng sớm, sau đó ngừng ăn cho đến khi thực hiện siêu âm.

Siêu âm ổ bụng có cần nhịn ăn không?

3. Trường hợp nào không cần nhịn ăn khi siêu âm ổ bụng?

Trong một số trường hợp ngoại lệ, người bệnh có thể không cần phải nhịn ăn trước khi siêu âm:

• Siêu âm cấp cứu: Trong những tình huống cấp cứu, người bệnh không thể thực hiện nhịn ăn do yếu tố thời gian và tính cấp bách của ca bệnh.
• Siêu âm vùng khác không bị ảnh hưởng bởi thức ăn như siêu âm bàng quang, tử cung - buồng trứng, siêu âm tuyến tiền liệt,...
• Có chỉ định riêng từ bác sĩ (được ăn nhẹ trước khi siêu âm để đảm bảo sức khỏe người bệnh).

Vậy siêu âm thai có cần nhịn ăn không?

Đối với phụ nữ mang thai, các kỹ thuật siêu âm thai nói chung không yêu cầu nhịn ăn. Tuy nhiên, để đảm bảo kết quả siêu âm chính xác, mẹ bầu nên tránh sử dụng các sản phẩm chứa chất kích thích như cà phê, rượu, bia, thuốc lá, nước ngọt có gas hoặc các món nhiều đường, nước trái cây chứa chất tạo bọt trước khi siêu âm. Những thực phẩm này có thể ảnh hưởng đến khả năng truyền sóng siêu âm, khiến hình ảnh thu được không rõ nét hoặc bị nhiễu.

Riêng trong trường hợp Đối với kỹ thuật siêu âm thai thì thai phụ không cần nhịn ăn. tuy nhiên, để đảm bảo kết quả chính xác thì cần hạn chế sử dụng sản phẩm có chứa chất kích thích như bia, rượu, thuốc lá, nước ngọt có gas, nước trái cây....

Tham khảo thêm: Khám thai lần đầu có cần nhịn ăn không? - Lưu ý quan trọng cho mẹ bầu

Trường hợp nào không cần nhịn ăn khi siêu âm ổ bụng?

4. Những lưu ý quan trọng khi chuẩn bị siêu âm ổ bụng

Để đảm bảo hình ảnh siêu âm rõ ràng, người bệnh cần lưu ý một số điều quan trọng sau đây:

• Nhịn tiểu trước khi siêu âm: Ngoài việc nhịn ăn, một số trường hợp bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh uống nhiều nước và nhịn tiểu. Việc này giúp bàng quang căng đầy, hỗ trợ quá trình quan sát rõ hơn các cơ quan vùng chậu như tử cung, buồng trứng hoặc tuyến tiền liệt. Tùy theo loại siêu âm ổ bụng mà yêu cầu chuẩn bị có thể khác nhau, vì vậy nên tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên siêu âm.
• Siêu âm gan, tụy, túi mật, lách: Những cơ quan này rất nhạy với sự hiện diện của khí và chất béo trong đường tiêu hóa. Do đó, người bệnh nên tránh ăn các món chiên xào, thức ăn nhanh hoặc các thực phẩm khó tiêu trong bữa ăn cuối trước khi siêu âm.
• Những điều cần tránh: Không uống nước có gas, cà phê hoặc sữa trước khi siêu âm. Không hút thuốc lá hoặc sử dụng các chất kích thích trước khi siêu âm.
• Mặc trang phục rộng rãi: Ưu tiên quần áo dễ dàng kéo lên hoặc tháo lỏng vùng bụng để thuận tiện cho việc siêu âm.
• Thông báo với bác sĩ nếu bạn đang mang thai hoặc đang sử dụng thuốc điều trị bệnh lý nào đó. Những thông tin này sẽ giúp bác sĩ đưa ra hướng dẫn phù hợp và điều chỉnh quy trình nếu cần thiết.

Chuẩn bị kỹ càng trước khi siêu âm không chỉ giúp hình ảnh thu được rõ nét mà còn hỗ trợ bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng sức khỏe của bạn.

Những lưu ý quan trọng khi chuẩn bị siêu âm ổ bụng

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ siêu âm ổ bụng có cần nhịn ăn không và những lưu ý cần thiết trước khi thực hiện kỹ thuật này. Hãy tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và chuẩn bị đúng cách trước khi siêu âm để quá trình chẩn đoán diễn ra suôn sẻ bạn nhé!